Otwarcie spadku
Zgodnie prawem cywilnym, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Dziedziczenie może dotyczyć wyłącznie osób, które żyły lub istniały (np. osób prawnych) w momencie otwarcia spadku.
Dziedziczenie ustawowe
Spadkobiercy
Dziedziczenie przez dzieci oraz małżonka
Zgodnie z prawem cywilnym, do całości spadku w pierwszej kolejności powołani są:
- Dzieci spadkodawcy.
- Małżonek spadkodawcy.
W/w spadkobiercy dziedziczą w częściach równych. Należy jednak zawsze pamiętać, że małżonek nie może dziedziczyć mniejszej części niż 1/4 całego spadku. Natomiast jeśli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, to jego udział spadkowy przypada jego dzieciom w częściach równych. Powyższą zasadę stosuje się również do dalszych zstępnych.
Dziedziczenie przez małżonka oraz przez rodziców
W przypadku braku zstępnych spadkodawcy powołani do spadku są:
- Rodzice spadkodawcy.
- Małżonek spadkodawcy (małżonek będący w separacji ze spadkodawcą nie jest powołany do objęcia spadku).
W takiej sytuacji małżonek spadkodawcy zawsze będzie dziedziczył w części równej 1/2 całego spadku, zaś udział spadkowy każdego z rodziców wynosi 1/4 całego spadku. Jeżeli jednak nie jest znany ojciec spadkodawcy, to udział spadkowy matki wynosi 1/2 całości spadku. W przypadku, gdy spadkodawca nie posiadał ani zstępnych ani małżonka, to cały spadek przypada rodzicom spadkodawcy w częściach równych.
Dziedziczenie przez rodzeństwo
Natomiast jeśli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, to jego udział przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. W przypadku zaś, gdy którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, to udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym (zgodnie z zasadami, które dotyczą dalszych zstępnych spadkodawcy). Udział rodzica spadkodawcy będzie wynosił połowę całego spadku, jeśli drugie z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku oraz brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych.
Dziedziczenie przez dziadków
Natomiast w sytuacji braku wszystkich w/w osób cały spadek po zmarłym przypada dziadkom spadkodawcy, którzy dziedziczą w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy.
Jeżeli dziecko któregokolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.
W przypadku braku dzieci i wnuków tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.
W braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.
Przysposobienie
Przysposobienie pełne
W przypadku przysposobienia pełnego przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak, jakby był dzieckiem przysposabiającego, a przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym tak, jakby przysposabiający był rodzicem przysposobionego z zastrzeżeniem, że przysposobiony nie dziedziczy wtedy po swoich naturalnych wstępnych i ich krewnych, a osoby te nie dziedziczą po nim. W wypadku gdy jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka, powyższego zastrzeżenia nie stosuje się względem tego małżonka i jego krewnych, a jeżeli takie przysposobienie nastąpiło po śmierci drugiego z rodziców przysposobionego, także względem krewnych zmarłego, których prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa zostały w orzeczeniu o przysposobieniu utrzymane.
Przysposobienie niepełne
Natomiast w przypadku tzw. przysposobienia niepełnego dziedziczenie po spadkodawcy jest następujące:
- Przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym na równi z jego dziećmi, a zstępni przysposobionego dziedziczą po przysposabiającym na tych samych zasadach co dalsi zstępni spadkodawcy.
- Przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabiającego, a krewni przysposabiającego nie dziedziczą po przysposobionym i jego zstępnych.
- Rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym, a zamiast nich dziedziczy po przysposobionym przysposabiający; poza tym przysposobienie nie narusza powołania do dziedziczenia wynikającego z pokrewieństwa.
Spadkobiercy konieczni
W przypadku braku wyżej wymienionych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia z ustawy, to zgodnie z prawem cywilnym spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
Klienci Kancelarii Adwokackiej mogą uzyskać od adwokata bezpłatną pomoc prawną z zakresu prawa spadkowego. Więcej informacji mogą Państwo znaleźć w zakładce Bezpłatne porady prawne.
Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza w Rzeszowie udziela porad prawnych online z zakresu prawa cywilnego. Więcej informacji mogą Państwo znaleźć w zakładce Porady Prawne Online.
Stan prawny na dzień 27.05.2025 r.
Specjalizujemy się w następujących obszarach prawa
