Testament

Zgod­nie z pra­wem cywil­nym, testa­ment może spo­rzą­dzić każ­da oso­ba fizycz­na posia­da­ją­ca tzw. zdol­ność testo­wa­nia, czy­li peł­ną zdol­ność do czyn­no­ści praw­nych. Zdol­ność testo­wa­nia mają więc każ­da oso­ba, któ­ra ukoń­czy­ła 18 lat lub — nie będąc oso­bą peł­no­let­nią — zawar­ła zwią­zek mał­żeń­ski i nie jest ubez­wła­sno­wol­nio­na czę­ścio­wo albo cał­ko­wi­cie. Pra­wo spad­ko­we dzie­li testa­men­ty na testa­men­ty zwy­kłe i testa­men­ty szcze­gól­ne.

Testamenty zwykłe

Wśród testa­men­tów zwy­kłych wyróżniamy:

1. Testa­men­ty wła­sno­ręcz­ne.
2. Testa­men­ty nota­rial­ne.
3. Testa­men­ty allo­gra­ficz­ne.

Testament własnoręczny

Testa­ment wła­sno­ręcz­ny jest to testa­ment wła­sno­ręcz­nie spi­sa­ny pismem ręcz­nym przez spad­ko­daw­cę, a następ­nie przez spad­ko­daw­cę pod­pi­sa­ny. Testa­ment wła­sno­ręcz­ny powi­nien być rów­nież opa­trzo­ny datą.

Testament notarialny

Testa­ment nota­rial­ny jest to testa­ment spo­rzą­dzo­ny w for­mie aktu nota­rial­ne­go przed notariuszem.

Testament allograficzny

Testa­ment allo­gra­ficz­ny  jest to ust­ne oświad­cze­nie ostat­niej woli spad­ko­daw­cy wobec wój­ta (bur­mi­strza, pre­zy­den­ta mia­sta), sta­ro­sty, mar­szał­ka woje­wódz­twa, sekre­ta­rza powia­tu albo gmi­ny lub kie­row­ni­ka urzę­du sta­nu cywil­ne­go w obec­no­ści dwóch świad­ków. Z tego też tytu­łu testa­men­tu allo­gra­ficz­ne­go nie mogą spo­rzą­dzić oso­by głu­che lub nieme.

Testamenty szczególne

Testa­ment szcze­gól­ny może zostać spo­rzą­dzo­ny przez spad­ko­daw­cę wyłącz­nie w ści­śle okre­ślo­nych oko­licz­no­ściach wska­za­nych przez usta­wo­daw­cę w pra­wie cywil­nym. Nale­ży rów­nież wska­zać, że waż­ność takie­go testa­men­tu jest ogra­ni­czo­na w cza­sie. Tra­ci on bowiem moc z upły­wem sze­ściu mie­się­cy od usta­nia oko­licz­no­ści, któ­re uza­sad­nia­ły nie­za­cho­wa­nie for­my testa­men­tu zwy­kłe­go, chy­ba że spad­ko­daw­ca zmarł przed upły­wem tego ter­mi­nu. Bieg tego ter­mi­nu ule­ga jed­nak zawie­sze­niu przez czas. w cią­gu któ­re­go spad­ko­daw­ca nie ma moż­no­ści spo­rzą­dze­nia testa­men­tu zwy­kłe­go. Wśród testa­men­tów szcze­gól­nych wyróżniamy:

1. Testa­men­ty ust­ne.
2. Testa­men­ty podróż­ne.
3. Testa­men­ty woj­sko­we.

Testament ustny

Testa­ment ust­ny  jest to testa­ment spo­rzą­dza­ny w przy­pad­ku oba­wy rychłej śmier­ci spad­ko­daw­cy albo jeże­li wsku­tek szcze­gól­nych oko­licz­no­ści zacho­wa­nie zwy­kłej for­my testa­men­tu jest nie­moż­li­we lub bar­dzo utrud­nio­ne. Spad­ko­daw­ca w testa­men­cie ust­nym oświad­cza ostat­nią wolę ust­nie przy obec­no­ści co naj­mniej trzech świadków.

Testament podróżny

Testa­ment podróż­ny jest to testa­ment spo­rzą­dza­ny pod­czas podró­ży na pol­skim stat­ku mor­skim lub powietrz­nym przed dowód­cą stat­ku lub jego zastęp­cą w obec­no­ści dwóch świad­ków poprzez zło­że­nie przez spad­ko­daw­cę ust­ne­go oświad­cze­nia. Następ­nie oświad­cze­nie spad­ko­daw­cy zosta­je spi­sa­ne przez dowód­cę stat­ku lub jego zastęp­cę, poda­jąc datę jego spi­sa­nia. Po spi­sa­niu tego testa­men­tu zosta­je odczy­ta­ne oświad­cze­nie spad­ko­daw­cy, po czym pismo pod­pi­su­ją spad­ko­daw­ca, świad­ko­wie oraz dowód­ca stat­ku lub jego zastęp­ca. Jeże­li spad­ko­daw­ca nie może pod­pi­sać pisma, nale­ży w piśmie podać przy­czy­nę bra­ku pod­pi­su spad­ko­daw­cy.

Testament wojskowy

Testament wojskowy jest to testament sporządzony wyłącznie w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli przez:

• żoł­nie­rzy Sił Zbroj­nych peł­nią­cych czyn­ną służ­bę wojskową;
• pra­cow­ni­ków cywil­nych zatrud­nio­nych w Siłach Zbrojnych;
• człon­ków per­so­ne­lu sto­wa­rzy­sze­nia Pol­ski Czer­wo­ny Krzyż i innych sto­wa­rzy­szeń udzie­la­ją­cych pomo­cy woj­sko­wej (muszą być to oso­by towa­rzy­szą­ce Siłom Zbrojnym);
• oso­by wyko­nu­ją­ce czyn­no­ści dusz­pa­ster­skie w Siłach Zbroj­nych (muszą być to oso­by towa­rzy­szą­ce Siłom Zbrojnym);
• człon­ków służb pomoc­ni­czych i inne oso­by wyko­nu­ją­ce świad­cze­nia oso­bi­ste na rzecz Sił Zbroj­nych (muszą być to oso­by towa­rzy­szą­ce Siłom Zbrojnym);
• inne oso­by cywil­ne niż w/w oso­by, jeże­li znaj­du­ją się na obsza­rze będą­cym pod wyłącz­nym zarzą­dem orga­nów woj­sko­wych albo na jed­no­st­ce Mary­nar­ki Wojen­nej lub na stat­ku powietrz­nym nale­żą­cym do Sił Zbrojnych.

Testa­ment woj­sko­wy może zostać spo­rzą­dzo­ny w nastę­pu­ją­cy sposób:

• spad­ko­daw­ca oświad­cza swą ostat­nią wolę ust­nie sędzie­mu woj­sko­we­mu, któ­ry spi­su­je ją w pro­to­ko­le z poda­niem miej­sca i daty jego spo­rzą­dze­nia, odczy­tu­je pro­to­kół spad­ko­daw­cy i spo­rzą­dza o tym wzmian­kę; następ­nie pro­to­kół pod­pi­su­ją spad­ko­daw­ca i sędzia, a jeże­li spad­ko­daw­ca nie może się pod­pi­sać, sędzia woj­sko­wy powi­nien zamie­ścić w pro­to­ko­le uwa­gę wyja­śnia­ją­cą powód bra­ku pod­pi­su spad­ko­daw­cy;
• spad­ko­daw­ca oświad­cza swą ostat­nią wolę ust­nie w obec­no­ści dwóch świad­ków jed­no­cze­śnie obec­nych, z któ­rych jeden spi­su­je wolę spad­ko­daw­cy, poda­jąc miej­sce i datę jej spi­sa­nia, a następ­nie tak spo­rzą­dzo­ny testa­ment pod­pi­su­ją spad­ko­daw­ca i dwaj świadkowie;
• jeże­li spad­ko­daw­ca nie może się pod­pi­sać, oświad­cza ust­nie swą ostat­nią wolę w obec­no­ści trzech świad­ków jed­no­cze­śnie obec­nych, z któ­rych jeden spi­su­je wolę spad­ko­daw­cy poda­jąc miej­sce i datę jej spi­sa­nia wraz z wyja­śnie­niem powo­du bra­ku pod­pi­su spad­ko­daw­cy; tak spo­rzą­dzo­ny testa­ment po odczy­ta­niu go spad­ko­daw­cy i doko­na­niu o tym wzmian­ki pod­pi­su­ją wszy­scy trzej świadkowie;
• spad­ko­daw­ca ust­nie oświad­cza swą ostat­nią wolę wobec dwóch świad­ków, choć­by nie­jed­no­cze­śnie obec­nych — tyl­ko w przy­pad­ku oba­wy rychłej śmier­ci wsku­tek odnie­sio­nych ran lub cho­ro­by albo jeże­li wsku­tek szcze­gól­nych oko­licz­no­ści zacho­wa­nie w/w form testa­men­tu woj­sko­we­go jest nie­moż­li­we lub bar­dzo utrudnione.

Powołanie spadkobiercy

Każ­dy testa­ment powi­nien zawie­rać powo­ła­nie jed­ne­go lub wie­lu spad­ko­bier­ców do okre­ślo­nej czę­ści lub cało­ści spad­ku. W przy­pad­ku nie okre­śle­nia wiel­ko­ści czę­ści lub nie wska­za­nia kon­kret­nych skład­ni­ków masy spad­ko­wej, to spad­ko­bier­cy dzie­dzi­czą w czę­ściach równych.

Zachowek

Nale­ży rów­nież pamię­tać, że naj­bliż­szej rodzi­nie spad­ko­daw­cy, któ­ra zosta­ła pomi­nię­ta przez nie­go w testa­men­cie przy­słu­gu­je zacho­wek. Zstęp­nym, mał­żon­ko­wi oraz rodzi­com spad­ko­daw­cy, któ­rzy byli­by powo­ła­ni do spad­ku z usta­wy, nale­ży się bowiem poło­wa war­to­ści udzia­łu spad­ko­we­go, któ­ry by mu przy­pa­dał przy dzie­dzi­cze­niu usta­wo­wym. Nato­miast jeśli któ­ryś z powyż­szych upraw­nio­nych jest trwa­le nie­zdol­ny do pra­cy albo jeże­li zstęp­ny upraw­nio­ny jest mało­let­ni, to przy­słu­gu­je mu zacho­wek w wyso­ko­ści 2/3 war­to­ści udzia­łu spadkowego.

Wydziedziczenie

Spad­ko­daw­ca może jed­nak wydzie­dzi­czyć upraw­nio­nych do zachow­ku. Może on to zro­bić w przy­pad­ku, gdy upraw­nio­ny do zachow­ku:  

• wbrew woli spad­ko­daw­cy postę­pu­je upo­rczy­wie w spo­sób sprzecz­ny z zasa­da­mi współ­ży­cia społecznego;
• dopu­ścił się wzglę­dem spad­ko­daw­cy albo jed­nej z naj­bliż­szych mu osób umyśl­ne­go prze­stęp­stwa prze­ciw­ko życiu, zdro­wiu lub wol­no­ści albo rażą­cej obra­zy czci;
• upo­rczy­wie nie dopeł­nia wzglę­dem spad­ko­daw­cy obo­wiąz­ków rodzinnych.

Spad­ko­daw­ca nie może jed­nak wydzie­dzi­czyć upraw­nio­ne­go do zachow­ku, jeże­li mu przebaczył.

Porady Prawne Online

Kan­ce­la­ria Adwo­kac­ka Adwo­kat Damian Mur­dza z sie­dzi­bą w Rze­szo­wie udzie­la porad praw­nych onli­ne z zakre­su pra­wa cywil­ne­go, w tym z zakre­su pra­wa spad­ko­we­go. Wię­cej infor­ma­cji mogą Pań­stwo zna­leźć w zakład­ce Pora­dy Praw­ne Online.

Bezpłatne porady prawne

Klien­ci Kan­ce­la­rii Adwo­kac­kiej mogą uzy­skać od adwo­ka­ta bez­płat­ną pomoc praw­ną z zakre­su pra­wa cywil­ne­go, w tym rów­nież z zakre­su pra­wa spad­ko­we­go. Wię­cej infor­ma­cji mogą Pań­stwo zna­leźć w zakład­ce Bez­płat­ne pora­dy praw­ne.