Podejrzany – definicja

Podejrzany, zgodnie z prawem karnym, jest to osoba co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Podejrzany – uprawnienia w postępowaniu przygotowawczym

Uprawnienia podejrzanego w postępowaniu karnym możemy podzielić na następujące kategorie:

1. Wyjaśnienia.
2. Adwokat.
3. Usprawiedliwianie nieobecności.
4. Korzystanie z pomocy tłumacza.
5. Informacja o treści zarzutów.
6. Wnioski dowodowe i udział w czynnościach.
7. Dostęp do akt sprawy.
8. Końcowe zaznajomienie z materiałami postępowania.
9. Postępowanie mediacyjne.
10. Uzgodnienie wymiaru kary.
11. Udział w postępowaniu przyspieszonym.
12. Przesłuchanie przez konsula.

Podejrzany – prawo do składania wyjaśnień

Podczas przesłuchania podejrzany może składać wyjaśnienia lub odmówić składania wyjaśnień, lub odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania bez konieczności podania przyczyn odmowy.

Podczas przesłuchania podejrzany może składać wyjaśnienia lub odmówić składania wyjaśnień, lub odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania bez konieczności podania przyczyn odmowy.

Podejrzany, który obecny jest przy czynnościach dowodowych, może złożyć wyjaśnienia co do każdego dowodu.

Adwokat – obrońca podejrzanego

Podejrzany, zgodnie z prawem karnym, ma prawo do ustanowienia obrońcy w osobie adwokata. Podejrzany nie może mieć więcej niż trzech obrońców z wyboru jednocześnie.

Jeżeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany, to może porozumiewać się z obrońcą podczas nieobecności innych osób lub korespondencyjnie. Prokurator może zastrzec w szczególnie uzasadnionych przypadkach, jeżeli wymaga tego dobro postępowania przygotowawczego, że będzie przy tym obecny sam lub osoba przez niego upoważniona. Prokurator może także z takich samych powodów zastrzec kontrolę korespondencji podejrzanego z obrońcą. Zastrzeżenia te nie mogą być utrzymywane ani dokonane po upływie 14 dni od dnia zastosowania tymczasowego aresztowania.

Jeżeli podejrzany wykaże, że nie stać go na obrońcę (podejrzany nie jest w stanie ponieść kosztów obrony z wyboru bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny), sąd może na wniosek podejrzanego wyznaczyć obrońcę z urzędu w osobie adwokata, również w celu dokonania określonej czynności procesowej.

Żądanie wyznaczenia obrońcy z urzędu w osobie adwokata w postępowaniu sądowym możesz zgłosić w terminie 7 dni od daty doręczenia podejrzanemu odpisu aktu oskarżenia. Jeżeli swoje żądanie podejrzany złoży po tym terminie lub nie dołączy do niego dowodów, za pomocą których wykaże, że nie może ponieść kosztów obrony, może to spowodować rozpoznanie wniosku po wyznaczonym terminie rozprawy lub posiedzenia.

Żądanie wyznaczenia obrońcy z urzędu po pierwszym terminie rozprawy lub posiedzenia podejrzany powinien złożyć w takim terminie, aby jego rozpoznanie nie powodowało zmiany kolejnego terminu rozprawy lub posiedzenia.

Podejrzany może żądać, aby w jego przesłuchaniu brał udział ustanowiony obrońca w osobie adwokata. Jednak niestawiennictwo obrońcy nie tamuje przesłuchania.

W przypadku skazania lub warunkowego umorzenia postępowania karnego podejrzany może zostać obciążony kosztami obrony z urzędu.

Podejrzany – usprawiedliwiona nieobecność

Podejrzany, w przypadku gdy został wezwany do osobistego stawiennictwa, usprawiedliwienie nieobecności z powodu choroby jest możliwe wyłącznie po przedstawieniu zaświadczenia wystawionego przez lekarza sądowego. Inne zaświadczenie lub zwolnienie jest niewystarczające.

Korzystanie z pomocy biegłego tłumacza

Jeżeli podejrzany nie zna wystarczająco języka polskiego, to ma on prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza. Na wniosek podejrzanego lub na wniosek obrońcy podejrzanego w osobie adwokata tłumacz będzie wezwany do kontaktu z obrońcą w związku z czynnością, w której podejrzany ma prawo uczestniczyć.

Jeżeli podejrzany nie zna wystarczająco języka polskiego, to otrzyma on wraz z tłumaczeniem postanowienie o przedstawieniu, uzupełnieniu oraz zmianie zarzutów, akt oskarżenia oraz orzeczenia podlegające zaskarżeniu lub kończące postępowanie. Jeżeli podejrzany wyrazi zgodę, to prowadzący postępowanie może poprzestać na ogłoszeniu podejrzanemu przetłumaczonego orzeczenia kończącego postępowanie, jeżeli nie podlega ono zaskarżeniu.

Podejrzany – informacja o treści zarzutów

Podejrzany, zgodnie z prawem karnym, prawo do informacji, o co jest podejrzany: o treści zarzutów, ich uzupełnieniu i zmianach oraz o kwalifikacji prawnej zarzucanego podejrzanemu przestępstwa.

Podejrzany ma prawo żądać, do czasu zawiadomienia o terminie zaznajomienia z materiałami postępowania, podania mu ustnie podstaw zarzutów, a także sporządzenia uzasadnienia na piśmie w terminie 14 dni.

Wnioski dowodowe i udział w czynnościach

Podejrzany może złożyć wniosek o dokonanie czynności w prowadzonym postępowaniu, np. o przesłuchanie świadka, uzyskanie dokumentu, dopuszczenie opinii biegłego.

Wniosek podejrzanego nie zostanie uwzględniony, jeżeli:

1. Przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne.
2. Okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem podejrzanego.
3. Dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności.
4. Dowodu nie da się przeprowadzić.
5. Wniosek o dokonanie czynności w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania lub został złożony po terminie zakreślonym przez prowadzącego postępowanie, o którym podejrzany został zawiadomiony.

Prowadzący postępowanie nie może odmówić podejrzanemu i jego obrońcy w osobie adwokata udziału w czynności, jeżeli podejrzany złożył wniosek o jej przeprowadzenie.

Podejrzany może zażądać dopuszczenia do udziału w innych czynnościach postępowania. Prokurator może odmówić podejrzanemu udziału w tych czynnościach w szczególnie uzasadnionym przypadku ze względu na ważny interes postępowania, a w przypadku, jeżeli podejrzany jest pozbawiony wolności, gdy to sprowadzenie podejrzanego spowodowałoby poważne trudności.

Jeżeli czynności postępowania nie będzie można powtórzyć, podejrzany i jego obrońca w osobie adwokata mogą brać w niej udział, chyba że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub zniekształcenia dowodu w razie zwłoki.

Jeżeli istnieje obawa, że świadka nie będzie można przesłuchać na rozprawie, podejrzany może wystąpić o jego przesłuchanie przez sąd lub zwrócić się do prokuratora o spowodowanie przesłuchania świadka w tym trybie.

Jeżeli w postępowaniu zostanie dopuszczony dowód z opinii biegłego, podejrzany i jego obrońca w osobie adwokata mogą wziąć udział w przesłuchaniu biegłego oraz zapoznać się z jego opinią, jeżeli została złożona na piśmie.

Dostęp do akt sprawy

Podejrzany może żądać dostępu do akt sprawy, sporządzenia z nich odpisów i kopii, również po zakończeniu postępowania przygotowawczego (dochodzenia lub śledztwa). W postępowaniu przygotowawczym można odmówić podejrzanemu dostępu do akt ze względu na ważny interes państwa lub dobro postępowania. Akta mogą być udostępnione w postaci elektronicznej.

Jeżeli przed skierowaniem sprawy do sądu złożono wniosek o zastosowanie lub przedłużenie wobec podejrzanego tymczasowego aresztowania, zarówno podejrzanemu, jak i jego obrońcy w osobie adwokata udostępnia się akta sprawy w tej części, która zawiera dowody dołączone do wniosku. Jeżeli istnieje uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia albo wolności świadka lub osoby dla niego najbliższej, zeznania takiego świadka nie zostaną udostępnione podejrzanemu.

Końcowe zaznajomienie z materiałami postępowania

Podejrzany, zgodnie z przepisami prawa karnego, może żądać końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania przed jego zamknięciem. W tej czynności może brać udział obrońca podejrzanego.

W terminie 3 dni od daty zaznajomienia z materiałami postępowania podejrzany może złożyć wniosek o uzupełnienie postępowania.

Przed końcowym zaznajomieniem z materiałami postępowania podejrzany ma prawo przejrzenia akt, które mogą być udostępnione również w postaci elektronicznej.

Postępowanie mediacyjne

Podejrzany może żądać skierowania sprawy do postępowania mediacyjnego, aby pogodzić się z pokrzywdzonym i ewentualnie uzgodnić z nim sposób naprawienia szkody. Udział w postępowaniu mediacyjnym jest dobrowolny. Pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji są brane pod uwagę przez sąd przy wymiarze kary.

Postępowanie mediacyjne prowadzi ustanowiony mediator, który jest obowiązany zachować w tajemnicy przebieg postępowania mediacyjnego.

Uzgodnienie wymiaru kary

W przypadku gdy dolna granica kary pozbawienia wolności za zarzucane podejrzanemu przestępstwo jest niższa niż 3 lata, przed skierowaniem aktu oskarżenia podejrzany może uzgodnić z prokuratorem treść wniosku o wydanie wyroku i wymierzenie przez sąd uzgodnionych kar lub innych środków bez przeprowadzania dowodów. W takim przypadku podejrzanemu przysługuje prawo do przejrzenia akt sprawy. Prokurator może także dołączyć taki wniosek do aktu oskarżenia. Wniosek może zostać uwzględniony przez sąd, jeżeli pokrzywdzony się temu nie sprzeciwi.

Jeżeli podejrzanemu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, taki wniosek podejrzany może również złożyć samodzielnie, przed doręczeniem podejrzanemu zawiadomienia o terminie rozprawy. Sąd może go uwzględnić tylko wtedy, gdy prokurator i pokrzywdzony się nie sprzeciwią.

Jeżeli podejrzanemu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, taki wniosek podejrzany może również złożyć na rozprawie, lecz tylko do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych. Jeżeli nie podejrzany nie ma obrońcy z wyboru, sąd na wniosek podejrzanego może wyznaczyć mu obrońcę z urzędu w osobie adwokata. Sąd może go uwzględnić tylko wtedy, gdy prokurator i pokrzywdzony się nie sprzeciwią.

Jeżeli podejrzany złoży takie wnioski, to podstawą apelacji nie mogą być zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych i rażącej niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku albo innego środka, związane z treścią zawartego porozumienia.

Udział podejrzanego w postępowaniu przyspieszonym

Jeżeli w postępowaniu przyspieszonym podejrzany będzie uczestniczyć w czynnościach w drodze wideokonferencji, Policja doręczy podejrzanemu odpis wniosku o rozpoznanie sprawy oraz udostępni mu kopie dokumentów materiału dowodowego przekazanego do sądu.

Jeżeli podejrzany bierze udział w postępowaniu w drodze wideokonferencji, to w miejscu, w którym podejrzany przebywa, w czynnościach uczestniczy jego obrońca, jeżeli został ustanowiony, oraz tłumacz, gdy podejrzany nie włada językiem polskim lub jest osobą głuchą lub niemą, a nie wystarcza porozumiewanie się za pomocą pisma, jak również wtedy, gdy trzeba przełożyć na język polski pismo sporządzone w języku obcym lub odwrotnie, albo zapoznać się z treścią przeprowadzonego dowodu.

Jeżeli podejrzany bierze udział w postępowaniu w drodze wideokonferencji, to może składać wnioski i oświadczenia oraz dokonywać czynności procesowych wyłącznie ustnie do protokołu. Podejrzany zostanie poinformowany przez sąd o treści wszystkich pism procesowych, które wpłynęły do akt sprawy od chwili przekazania do sądu wniosku o rozpoznanie sprawy. Jeżeli podejrzany tego zażąda, sąd odczyta ich treść. Pisma procesowe, których nie można było przekazać do sądu, mogą być odczytane na rozprawie.

W postępowaniu przyspieszonym wniosek o sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku podejrzany może złożyć na piśmie w terminie 3 dni od daty ogłoszenia wyroku albo jego doręczenia (jeżeli ustawa przewiduje jego doręczenie). Wniosek podejrzany może również złożyć ustnie do protokołu rozprawy lub posiedzenia.

Podejrzany, zgodnie z przepisami prawa karnego, ma 7 dni od dnia doręczenia wyroku z uzasadnieniem na ewentualne wniesienie apelacji.

Przesłuchanie przez konsula

Jeżeli podejrzany przebywa za granicą, to może on być przesłuchany przez konsula. Przesłuchanie może się odbyć tylko wtedy, gdy podejrzany wyrazi na to zgodę. W takim wypadku nie stosuje się przepisów o obowiązku stawiennictwa i konsekwencji z tym związanych.

Prawo karne

Kancelaria Adwokacka Adw. Damian Murdza z siedzibą w Rzeszowie prowadzi praktykę adwokacką z zakresu prawa karnego (spraw karnych). Reprezentujemy zarówno ofiary przestępstw jak i osoby, które zostały oskarżone o ich popełnienie. Klienci Kancelarii Adwokackiej mogą skorzystać z porady prawnej, podczas której uzyskają Państwo informacje na temat stosowania środków zapobiegawczych w procesie karnym.

Więcej informacji mogą Państwo uzyskać umawiając się z adwokatem na termin spotkania.

Zachęcamy również do odwiedzania fan page-u Kancelarii oraz naszej witryny.

Porady Prawne Online

Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza w Rzeszowie udziela porad prawnych online, w tym z zakresu prawa karnego. Więcej informacji mogą Państwo znaleźć w zakładce Porady Prawne Online.

Stan prawny na dzień 23 lutego 2024 r.