Polskie prawo karne umożliwia orzekanie wobec osób skazanych za przestępstwo kary i środki karne.
Kary
Zgodnie z prawem karnym karami są:
- Grzywna.
- Ograniczenie wolności.
- Pozbawienia wolności.
- Dożywotnie pozbawienie wolności.
Grzywna oraz kara ograniczenia wolności są tzw. karami wolnościowymi. Natomiast trzy pozostałe kary są karami polegającymi na pozbawieniu sprawcy przestępstwa wolności.
Grzywna
Karę grzywny wymierza się w stawkach dziennych. Sąd, wymierzając karę grzywny, określa liczbę stawek dziennych oraz wysokość stawki dziennej.
Stawki
Karę grzywny wymierza się co do zasady w wysokości od 10 stawek dziennych do 540 stawek dziennych.
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, a przestępstwo jest zagrożone zarówno grzywną, jak i karą pozbawienia wolności, grzywnę wymierza się w wysokości nie niższej od:
- 50 stawek — w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku.
- 100 stawek — w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 2 lat.
- 150 stawek — w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata.
Wysokość stawki
Natomiast wysokość jednej stawki dziennej może być ustalona pomiędzy 10,00 zł a 2.000,00 zł. Sąd, określając wysokość stawki dziennej grzywny, musi wziąć pod uwagę dochody sprawcy przestępstwa, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.
Orzeczenie kary grzywny obok innej kary
Grzywnę można także orzec obok kary pozbawienia wolności. Jest to jednak możliwe, gdy sprawca dopuścił się popełnienia przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.
Orzeczenie Kary grzywny zamiast kary pozbawienia wolności
Grzywnę można w ściśle określonych przypadkach orzec zamiast kary pozbawienia wolności. Taka możliwość istnieje, gdy popełnione przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku. Wówczas sąd może orzec zamiast ww. kary pozbawienia wolności karę grzywny nie niższą od 150 stawek dziennych. Sąd orzeka o karze grzywny zamiast kary pozbawienia wolności w szczególności, gdy wobec sprawcy orzeka o zastosowaniu środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku.
Karę grzywny nie można orzec zamiast pozbawienia wolności wobec sprawców, którzy popełniają przestępstwo:
- w warunkach recydywy;
- działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;
- o charakterze terrorystycznym;
- o którym mowa w art. 178a § 4 kk.
Ograniczenie wolności
Wysokość kary
Zgodnie z ogólnymi zasadami prawa karnego, karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach i najkrócej może wynosić 1 miesiąc, zaś najdłużej 2 lata.
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, a przestępstwo jest zagrożone zarówno karą ograniczenia wolności, jak i karą pozbawienia wolności, karę ograniczenia wolności wymierza się w wysokości nie niższej od:
- 2 miesięcy — w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku.
- 3 miesięcy — w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 2 lat.
- 4 miesięcy — w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata.
Kara ograniczenia wolności może polegać na:
- Obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne.
- Potrąceniu wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.
Sąd, orzekając karę ograniczenia wolności, może orzec również o łącznym zastosowaniu obydwu obowiązków.
Nieodpłatna praca na cele społeczne
Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wymierzana w godzinach w stosunku miesięcznym. Sąd może więc skazać sprawcę przestępstwa na odbywanie nieodpłatnej pracy społecznej w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.
Potrącenie wynagrodzenia za pracę
Sąd może orzec wobec sprawcy przestępstwa o potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na wskazany cel społeczny.
Należy jednak pamiętać, że potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone wyłącznie wobec osoby zatrudnionej. Ponadto w okresie, na jaki zostało orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.
Orzeczenie Kary ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności
Ograniczenie wolności można w ściśle określonych przypadkach orzec zamiast kary pozbawienia wolności. Taka możliwość istnieje, gdy popełnione przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku. Wówczas sąd może orzec zamiast ww. kary pozbawienia wolności karę ograniczenia wolności nie niższą niż w wymiarze 4 miesięcy. Sąd orzeka o karze ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności w szczególności, gdy wobec sprawcy orzeka o zastosowaniu środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku.
Karę ograniczenia wolności nie można orzec zamiast pozbawienia wolności wobec sprawców, którzy popełniają przestępstwo:
- w warunkach recydywy;
- działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;
- o charakterze terrorystycznym;
- o którym mowa w art. 178a § 4 kk.
Kary pozbawienia wolności
Karę pozbawienia wolności wymierza się:
- Od 1 miesiąca do 30 lat.
- Dożywotnio.
Karę pozbawienia wolności, o której mowa w pkt.1 wymierza się w miesiącach i latach.
Orzekanie kary pozbawienia wolności w sprawach o występek
W sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności, niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn, sąd może orzec jednocześnie karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym 3 miesięcy. Natomiast, gdy górna granica ustawowego zagrożenia za występek wynosi przynajmniej 10 lat, to sąd może orzec karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym 6 miesięcy, oraz karę ograniczenia wolności do lat 2. W pierwszej kolejności wykonuje się wówczas karę pozbawienia wolności, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Środki karne
W sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności, niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn, sąd może orzec jednocześnie karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym 3 miesięcy. Natomiast, gdy górna granica ustawowego zagrożenia za występek wynosi przynajmniej 10 lat, to sąd może orzec karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym 6 miesięcy, oraz karę ograniczenia wolności do lat 2. W pierwszej kolejności wykonuje się wówczas karę pozbawienia wolności, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Prawo karne
Kancelaria Adwokacka Adw. Damian Murdza z siedzibą w Rzeszowie prowadzi praktykę adwokacką z zakresu prawa karnego. Reprezentujemy zarówno ofiary przestępstw jak i osoby, które zostały oskarżone o ich popełnienie.
Porady Prawne Online
Adwokat Damian Murdza Kancelarii Adwokackiej w Rzeszowie udziela porad prawnych online, w tym z zakresu prawa karnego. Państwo znaleźć w zakładce Porady Prawne Online.
Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza w Internecie
Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza zaprasza również do odwiedzania fun page’u Kancelarii oraz witryny Kancelarii.
Stan prawny na dzień 2 lutego 2024 r.