Alimenty — obowiązek alimentacyjny rodziców

Obowiązek alimentacyjny, czyli alimenty — pojęcie

Ali­men­ty — zgod­nie z pra­wem rodzin­nym przez obo­wią­zek ali­men­ta­cyj­ny nale­ży rozu­mieć obo­wią­zek dostar­cza­nia środ­ków utrzy­ma­nia, a w mia­rę potrze­by środ­ków wycho­wa­nia. Zgod­nie z kodek­sem rodzin­nym i opie­kuń­czym, obo­wią­zek ali­men­ta­cyj­ny obcią­ża krew­nych w linii pro­stej oraz rodzeństwo.

Alimenty na rzecz dzieci

Rodzi­ce są zobo­wią­za­ni do ali­men­ta­cji dziec­ka, któ­re nie jest w sta­nie samo­dziel­nie się utrzy­mać. Pra­wo rodzin­ne nie prze­wi­du­je tutaj gór­nej gra­ni­cy wie­ku dziec­ka upraw­nio­ne­go do otrzy­my­wa­nia ali­men­tów od swo­ich rodzi­ców. Nale­ży zatem stwier­dzić, że rodzi­ce są zobo­wią­za­ni do uisz­cza­nia ali­men­tów rów­nież na rzecz peł­no­let­nich dzieci.

Zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego

Rodzic, aby uchy­lić się od obo­wiąz­ku ali­men­ta­cyj­ne­go wobec dziec­ka musi wyka­zać, że jest ono w sta­nie samo­dziel­nie się utrzy­mać, czy­li pra­cu­je lub może pod­jąć pra­cę, dzię­ki któ­rej otrzy­mu­je nie­zbęd­ne środ­ki do samo­dziel­ne­go utrzy­ma­nia się, lub posia­da mają­tek, z któ­re­go docho­dy wystar­cza­ją na pokry­cie kosz­tów jego wycho­wa­nia i utrzy­ma­nia. Ponad­to, pra­wo rodzin­ne prze­wi­du­je, że rodzi­ce mogą się uchy­lić od świad­czeń ali­men­ta­cyj­nych wzglę­dem peł­no­let­nie­go dziec­ka w przy­pad­ku, gdy są one połą­czo­ne z nad­mier­nym dla nich uszczerb­kiem lub jeże­li dziec­ko nie dokła­da sta­rań w celu uzy­ska­nia moż­no­ści samo­dziel­ne­go utrzy­ma­nia się. Rodzi­ce nie mogą jed­nak wyma­gać, aby dziec­ko auto­ma­tycz­nie po ukoń­cze­niu 18 roku życia czy też zakoń­cze­nia edu­ka­cji w szko­le śred­nie pod­ję­ło się zarob­ko­wej pracy.

Orzeczenia Sądu Najwyższego

III CKN 199/99

Powyż­szą tezę nie­jed­no­krot­nie potwier­dził Sąd Naj­wyż­szy, któ­ry m.in. w  wyro­ku z dnia 30 czerw­ca 1999 r., sygn. akt III CKN 199/99, stwier­dził: “Skar­żą­cy ma nie­wąt­pli­wie rację wywo­dząc, że obo­wią­zek ali­men­ta­cyj­ny rodzi­ców wobec dziec­ka — sta­no­wią­cy uszcze­gó­ło­wie­nie ogól­ne­go obo­wiąz­ku “trosz­cze­nia się o fizycz­ny i ducho­wy roz­wój dziec­ka” i nale­ży­te­go przy­go­to­wa­nia go, odpo­wied­nio do jego uzdol­nień, do pra­cy zawo­do­wej — nie jest ogra­ni­czo­ny żad­nym sztyw­nym ter­mi­nem i nie jest rów­nież zwią­za­ny ze stop­niem wykształ­ce­nia w tym sen­sie, że nie usta­je z chwi­lą osią­gnię­cia przez dziec­ko okre­ślo­ne­go stop­nia pod­sta­wo­we­go czy śred­nie­go wykształ­ce­nia. Jedy­ną mia­ro­daj­ną oko­licz­no­ścią, od któ­rej zale­ży trwa­nie bądź usta­nie tego obo­wiąz­ku, bowiem jest to, czy dziec­ko jest w sta­nie utrzy­mać się samo­dziel­nie. Przy orze­ka­niu o obo­wiąz­ku ali­men­ta­cyj­nym rodzi­ców wobec dziec­ka, któ­re osią­gnę­ło peł­no­let­ność — jak wska­zał na to Sąd Naj­wyż­szy w orze­cze­niu z dnia 14 listo­pa­da 1997 r. III CKN 257/97 (OSNC 1998 z. 4, poz. 70) — nale­ży brać pod uwa­gę, czy wyka­zu­je ono chęć dal­szej nauki oraz czy jego oso­bi­ste zdol­no­ści i cechy cha­rak­te­ru pozwa­la­ją na rze­czy­wi­ste kon­ty­nu­owa­nie przez nie nauki (por. tak­że orzecz­nic­two Sądu Naj­wyż­sze­go powo­ła­ne w uza­sad­nie­niu tego orze­cze­nia, OSNC 1998 z. 4, poz. 70). W sytu­acji, gdy peł­no­let­nie dziec­ko, mając wyuczo­ny zawód, zamie­rza kon­ty­nu­ować naukę na wyż­szej uczel­ni pry­wat­nej, z któ­rą to nauką — obok kosz­tów utrzy­ma­nia — łączy się cze­sne, trze­ba tak­że uwzględ­niać oko­licz­ność, czy pozwa­la na to sto­pa życio­wa rodzi­ców”.

III CKN 1175/98

Z kolei w wyro­ku z dnia 11 mar­ca 1999 r., sygn. akt III CKN 1175/98, Sąd Naj­wyż­szy stwier­dził: “Sko­ro pozwa­ny bez­po­śred­nio po ukoń­cze­niu szko­ły śred­niej kon­ty­nu­uje naukę w obra­nym kie­run­ku w szko­le wyż­szej — co nie jest nagan­ne, ale wprost prze­ciw­nie, zasłu­gu­je na apro­ba­tę — nie moż­na wyma­gać, by jed­no­cze­śnie pra­co­wał zarob­ko­wo osią­ga­jąc docho­dy wystar­cza­ją­ce na jego utrzy­ma­nie”. Nato­miast w wyro­ku z dnia 26 listo­pa­da 1998 r., sygn. akt I CKN 898/97, Sąd Naj­wyż­szy orzekł: “Wedle utrwa­lo­ne­go sta­no­wi­ska judy­ka­tu­ry (zob. wyrok SN z 14 listo­pa­da 1997 r., III CKN 257/97, i cyt. tam orzecz­nic­two, OSN 1998/4, poz. 70), apro­bo­wa­ne­go w piśmien­nic­twie, osią­gnię­cie samo­dziel­no­ści przez dziec­ko, w rozu­mie­niu art. 133 § 1 k.r.o., zakła­da zdo­by­cie przez nie odpo­wia­da­ją­cych jego uzdol­nie­niom i pre­dys­po­zy­cjom kwa­li­fi­ka­cji zawo­do­wych. Rodzi­ce win­ni zatem łożyć na utrzy­ma­nie i wykształ­ce­nia tak­że peł­no­let­nie­go dziec­ka, zdo­by­wa­ją­ce­go kwa­li­fi­ka­cje zawo­do­we, odpo­wia­da­ją­ce jego uzdol­nie­niom i pre­dys­po­zy­cjom, np. uczą­ce­go się w szko­le poma­tu­ral­nej lub stu­diu­ją­ce­go na wyż­szej uczel­ni. Warun­kiem jest tyl­ko, by był to czas rze­czy­wi­stej nauki (zob. wyrok SN z 8 sierp­nia 1980 r., III CRN 144/80, OSN 1981/1, poz. 20)”.

Alimenty — zakres świadczeń 

Zakres świad­czeń ali­men­ta­cyj­nych rodzi­ców wzglę­dem dziec­ka zale­ży tyl­ko od uspra­wie­dli­wio­nych potrzeb dziec­ka oraz od moż­li­wo­ści zarob­ko­wych i mająt­ko­wych jego rodzi­ców. Przy okre­śla­niu wyso­ko­ści rat ali­men­ta­cyj­nych bie­rze się zatem pod uwa­gę nie tyl­ko to ile i czy w ogó­le rodzi­ce zara­bia­ją, ale rów­nież to, ile przy ich wykształ­ce­niu oraz panu­ją­cym warun­kom na ryn­ku pra­cy mogą zara­biać.

Jakie świadczenia nie wpływają na alimenty?

W tym miej­scu nale­ży jed­nak zazna­czyć, że zgod­nie z pra­wem rodzin­nym na zakres świad­czeń ali­men­ta­cyj­nych nie wpływają:

1. Świad­cze­nia z pomo­cy spo­łecz­nej lub fun­du­szu ali­men­ta­cyj­ne­go, o któ­rym mowa w usta­wie z dnia 7 wrze­śnia 2007 r. o pomo­cy oso­bom upraw­nio­nym do ali­men­tów (Dz. U. z 2016 r. poz. 169 i 195), pod­le­ga­ją­ce zwro­to­wi przez zobo­wią­za­ne­go do alimentacji.
2. Świad­cze­nia, wydat­ki i inne środ­ki finan­so­we zwią­za­ne z umiesz­cze­niem dziec­ka w pie­czy zastęp­czej, o któ­rych mowa w prze­pi­sach o wspie­ra­niu rodzi­ny i sys­te­mie pie­czy zastępczej.
3. Świad­cze­nie wycho­waw­cze, o któ­rym mowa w usta­wie z dnia 11 lute­go 2016 r. o pomo­cy pań­stwa w wycho­wy­wa­niu dzie­ci (Dz. U. poz. 195).
4. Świad­cze­nia rodzin­ne, o któ­rych mowa w usta­wie z dnia 28 listo­pa­da 2003 r. o świad­cze­niach rodzin­nych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114, z późn. zm.).

Nale­ży zatem stwier­dzić, że na zakres świad­czeń ali­men­ta­cyj­nych nie mają wpły­wu pie­nią­dze z pro­gra­mu 500+. 

Wychowanie dziecka a alimenty

Wyko­na­nie obo­wiąz­ku ali­men­ta­cyj­ne­go wobec dziec­ka, któ­re nie jest w sta­nie samo­dziel­nie się utrzy­mać może rów­nież pole­gać w cało­ści lub w czę­ści na oso­bi­stych sta­ra­niach o utrzy­ma­nie lub o wycho­wa­nie upraw­nio­ne­go dziec­ka. W takim przy­pad­ku świad­cze­nie ali­men­ta­cyj­ne innych zobo­wią­za­nych (np. dru­gie­go rodzi­ca) może pole­gać na pokry­wa­niu w cało­ści lub w czę­ści kosz­tów utrzy­ma­nia lub wycho­wa­nia dziec­ka.

Przedawnienie i wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

Rosz­cze­nia o świad­cze­nia ali­men­ta­cyj­na przedaw­nia­ją z upły­wem trzech lat. Obo­wią­zek ali­men­ta­cyj­ny wyga­sa z chwi­lą śmier­ci zobo­wią­za­ne­go rodzica.

Alimenty — usługi Kancelarii Adwokackiej z zakresu spraw alimentacyjnych

Kan­ce­la­ria Adwo­kac­ka Adwo­kat Damian Mur­dza z sie­dzi­bą w Rze­szo­wie repre­zen­tu­je swo­ich klien­tów w spra­wach rodzin­nych, w tym w spra­wach ali­men­ta­cyj­nych. 

Bezpłatne porady prawne

Klien­ci Kan­ce­la­rii Adwo­kac­kiej mogą uzy­skać od adwo­ka­ta bez­płat­ną pomoc praw­ną z zakre­su ali­men­tów. Wię­cej infor­ma­cji w zakład­ce Bez­płat­ne pora­dy praw­ne, a tak­że w witry­nie Kan­ce­la­rii..

Porady Prawne Online

Kan­ce­la­ria Adwo­kac­ka Adwo­kat Damian Mur­dza w Rze­szo­wie udzie­la porad praw­nych onli­ne, w tym porad praw­nych z zakre­su pra­wa rodzin­ne­go. Wię­cej infor­ma­cji mogą Pań­stwo zna­leźć w zakład­ce Pora­dy Praw­ne Online.

Stan praw­ny na dzień 20.01.2021 r.