Zgodnie z kodeksem cywilnym roszczenia majątkowe, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, ulegają przedawnieniu. Takim roszczeniem majątkowym może być m.in. zwrot udzielonej pożyczki lub zapłata za wykonaną usługę. W przypadku przedawnienia roszczenia osoba, przeciwko której przysługuje roszczenie (dłużnik), może uchylić się od jego zaspokojenia, czyli uchylić się od zapłaty. Należy jednak pamiętać, że dłużnik może zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia może jednak nastąpić dopiero z chwilą przedawnienia się roszczenia. Dłużnik nie może np. w umowie pożyczki zrzec się możliwości skorzystania z zarzutu przedawnienia. Należy również pamiętać, że sama spłata długu przez dłużnika po jego przedawnieniu jest równoznaczna z zrzeczeniem się przez dłużnika z zarzutu przedawnienia.
Bezwzględną zasadą jest to, że po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przeciwko konsumentowi.
Nieuwzględnienie terminu przedawnienia roszczenia przez sąd
Istotnym novum jest to, że sąd w wyjątkowych przypadkach, po rozważeniu interesów stron, może nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Sąd nie uwzględniając powyższego zarzutu w szczególności powinien rozważyć:
- długość terminu przedawnienia;
- długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
- charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez wierzyciela, w tym wpływ zachowania dłużnika na opóźnienie uprawnionego wierzyciela w dochodzeniu roszczenia.
Terminy przedawnienia roszczeń
Kodeks cywilny przewiduje dwa podstawowe terminy przedawnienia roszczeń:
- 6 lat — dla roszczeń o świadczenia jednorazowe.
- 3 lata — dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Należy również zawsze pamiętać, że w przypadku, gdy termin przedawnienia roszczenia wynosi co najmniej 2 lata, to koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego.
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
Początek biegu przedawnienia roszczenia
Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W przypadku, gdy wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, to bieg terminu rozpoczyna się dopiero od dnia, w którym przedmiotowe roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony wierzyciel podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
Natomiast bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
Zawieszenie biegu przedawnienia roszczenia
- co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom — przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
- co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę — przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
- co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu — przez czas trwania małżeństwa;
- co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju — przez czas trwania przeszkody.
Wstrzymanie zakończenia biegu terminu przedawnienia roszczenia
Przedawnienie roszczenia przeciwko dłużnikowi, który nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia. Jeżeli natomiast termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, to jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia.
Powyższe zasady stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.
Przerwanie biegu przedawnienia
Bieg przedawnienia przerywa się przez:
- Każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.
- Uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.
- Wszczęcie mediacji.
Bieg przedawnienia po każdym jego przerwaniu biegnie na nowo. Jednak w przypadku przerwania biegu przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, to przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.
Terminy przedawnienia roszczenia po prawomocnym orzeczeniu
Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli natomiast stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat.
Usługi Kancelarii Adwokackiej w sprawach z zakresu dochodzenia roszczeń
Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza z siedzibą w Rzeszowie reprezentuje swoich klientów w sprawach cywilnych, w tym w sprawach z zakresu dochodzenia roszczeń. Kancelaria Adwokacka reprezentuje swoich klientów zarówno na etapie postępowania sądowego, egzekucyjnego, jak i również na etapie postępowania przedsądowego.
Bezpłatne porady prawne
Klienci Kancelarii Adwokackiej mogą uzyskać od adwokata bezpłatną pomoc prawną z zakresu dochodzenia roszczeń. Więcej informacji w zakładce Bezpłatne porady prawne.