Tymczasowe aresztowanie

Tymczasowe aresztowanie stosowane jest wobec osób podejrzanych i oskarżonych o popełnienie przestępstwa.

Środek zapobiegawczy

Tymczasowe aresztowanie jest to środek zapobiegawczy o charakterze izolacyjnym stosowany w sprawach karnych. Tymczasowe aresztowanie stosuje się wyłącznie na mocy postanowienia sądu.

Zastosowanie tymczasowego aresztowania

Wyróżnia się przesłanki pozytywne oraz negatywne zastosowania tymczasowego aresztowania.

Tymczasowe aresztowanie – przesłanki pozytywne

Tymczasowe aresztowanie stosuje się wobec podejrzanego lub oskarżonego, jeżeli:

1. Zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrycia się podejrzanego lub oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu;
2. Zachodzi uzasadniona obawa, że podejrzany lub oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne;
3. Podejrzanemu lub oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał oskarżonego na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata;
4. Zachodzi uzasadniona obawa, że podejrzany lub oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził;
5. Podejrzany lub oskarżony uniemożliwia lub utrudnia wykonywanie zastosowanego wobec niego środka zapobiegawczego lub umyślnie naruszył obowiązek lub zakaz związany ze stosowaniem takiego środka zapobiegawczego.

Tymczasowe aresztowanie – przesłanki negatywne

Środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania nie stosuje się, jeżeli:

1. Wystarczającym jest zastosowanie innego środka zapobiegawczego;
2. Zastosowanie tymczasowego aresztowania spowodowałoby dla życia lub zdrowia podejrzanego lub oskarżonego poważne niebezpieczeństwo;
3. Zastosowanie tymczasowego aresztowania pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla podejrzanego lub oskarżonego lub jego najbliższej rodziny.
4. Na podstawie okoliczności sprawy można przewidywać, że sąd orzeknie w stosunku do podejrzanego lub oskarżonego karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub karę łagodniejszą albo że okres tymczasowego aresztowania przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia.
5. Przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku

W przypadkach, o których mowa w pkt 2-3 należy jednak pamiętać, że środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania stosuje się w przypadku występowania szczególnych względów.

Ograniczenia zastosowania tymczasowego aresztowania, o których mowa w pkt 4-5 nie ma zastosowania gdy podejrzany lub oskarżony ukrywa się, uporczywie nie stawia się na wezwania lub w inny bezprawny sposób utrudnia postępowanie albo nie można ustalić jego tożsamości. Ograniczenie przewidziane w pkt 4 nie ma również zastosowania, gdy zachodzi wysokie prawdopodobieństwo orzeczenia środka zabezpieczającego polegającego na umieszczeniu sprawcy w zakładzie zamkniętym.

Tymczasowe aresztowanie w zakładzie leczniczym

W przypadkach, gdy stan zdrowia podejrzanego lub oskarżonego tego wymaga, to tymczasowe aresztowanie może być wykonywane tylko w postaci umieszczenia w odpowiednim zakładzie leczniczym, w tym w zakładzie psychiatrycznym.

Czas trwania tymczasowego aresztowania

Tymczasowe aresztowanie w postępowaniu przygotowawczym

Sąd stosując środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na etapie postępowania przygotowawczego oznacza jego termin na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Przed upływem terminu zakończenia tymczasowego aresztowania sąd na wniosek prokuratora może przedłużyć czas trwania tego środka zapobiegawczego o kolejny okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Łączny czas trwania tymczasowego aresztowania co do zasady nie może przekroczyć 12 miesięcy. Przedłużenie okresu trwania tymczasowego aresztowania może nastąpić wyłącznie, gdy  ze względu na szczególne okoliczności sprawy nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego.

Tymczasowe aresztowanie w postępowaniu przed sądem I instancji

Środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania sąd I instancji może zastosować na łączny okres nieprzekraczający 2 lat.

Nadzwyczajne przedłużenie trwania tymczasowego aresztowania

Przedłużenia stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na okres oznaczony, przekraczający termin 12 miesięcy w postępowaniu przygotowawczym lub 2 lat w postępowaniu przed sądem I instancji może dokonać sąd apelacyjny, w którego okręgu prowadzi się postępowanie na wniosek sądu, przed którym sprawa się toczy, a w postępowaniu przygotowawczym na wniosek właściwego prokuratora bezpośrednio przełożonego wobec prokuratora prowadzącego lub nadzorującego śledztwo – jeżeli konieczność taka powstaje w związku z zawieszeniem postępowania karnego, czynnościami zmierzającymi do ustalenia lub potwierdzenia tożsamości oskarżonego, wykonywaniem czynności dowodowych w sprawie o szczególnej zawiłości lub poza granicami kraju, a także celowym przewlekaniem postępowania przez oskarżonego.

Przedłużenie nadzwyczajnego przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania nie stosuje się jednak:

1. W odniesieniu do tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym – gdy kara realnie grożąca oskarżonemu za zarzucane mu przestępstwo nie przekroczy 3 lat pozbawienia wolności.
2. W odniesieniu do tymczasowego aresztowania w postępowaniu przed sądem I instancji – gdy  kara realnie grożąca oskarżonemu za zarzucane mu przestępstwo nie przekroczy ona 5 lat pozbawienia wolności, chyba że konieczność takiego przedłużenia jest spowodowana celowym przewlekaniem postępowania przez oskarżonego.

Wniosek o uchylenie tymczasowego aresztowania lub zamianę na inny środek zapobiegawczy

Podejrzany lub oskarżony może składać w każdym czasie wniosek o uchylenie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania lub o zamianę tymczasowego aresztowania na inny środek zapobiegawczy. Na etapie postępowania przygotowawczego powyższy wniosek rozpoznawany jest przez prokuratora. Natomiast w przypadku wniesienia aktu oskarżenia do sądu wniosek wniosek o uchylenie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania lub o zamianę tymczasowego aresztowania na inny środek zapobiegawczy jest rozpoznawany przez sąd, przed którym sprawa karna się toczy. Wniosek powinien być rozpoznany w terminie 3 dni.

Zażalenie podejrzanego lub oskarżonego

Na postanowienie w przedmiocie wniosku podejrzanemu lub oskarżonemu zażalenie przysługuje tylko wtedy, gdy wniosek został złożony po upływie co najmniej 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia w przedmiocie środka zapobiegawczego.

Poręczenie majątkowe

Sąd stosując tymczasowe aresztowanie może zastrzec, że ten środek zapobiegawczy ulegnie zmianie pod warunkiem złożenia, nie później niż w wyznaczonym terminie, określonego poręczenia majątkowego.

Tymczasowe aresztowanie po zakończeniu postępowania przed sądem I instancji

Natychmiastowe zwolnienie oskarżonego

W razie uniewinnienia oskarżonego, umorzenia lub warunkowego umorzenia postępowania, warunkowego zawieszenia wykonania kary, wymierzenia kary pozbawienia wolności odpowiadającej co najwyżej okresowi tymczasowego aresztowania, skazania na karę łagodniejszą niż pozbawienie wolności albo w razie odstąpienia od wymierzenia kary, zarządza się niezwłoczne zwolnienie tymczasowo aresztowanego, jeżeli nie jest on pozbawiony wolności w innej sprawie.

Przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania

W razie skazania oskarżonego tymczasowo aresztowanego na karę inną niż wyżej wymienione albo w razie umorzenia postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i orzeczenia środka zabezpieczającego polegającego na umieszczeniu go w zakładzie zamkniętym, sąd, po wysłuchaniu obecnych stron, wydaje postanowienie co do dalszego stosowania tymczasowego aresztowania.  W przypadku natomiast umorzenia postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i orzeczenia środka zabezpieczającego polegającego na umieszczeniu go w zakładzie zamkniętym można również zastosować tymczasowe aresztowanie.

Prawo karne

Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza z siedzibą w Rzeszowie prowadzi praktykę adwokacką z zakresu prawa karnego (spraw karnych). Reprezentujemy zarówno ofiary przestępstw jak i osoby, które zostały oskarżone o ich popełnienie. Udzielamy także porad prawnych i reprezentujemy naszych Klientów przed sądami w sprawach dotyczących zastosowania, przedłużenia oraz uchylenia środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania.

Więcej informacji mogą Państwo uzyskać umawiając się z adwokatem na termin spotkania.

Zachęcamy również do odwiedzania fan page-u Kancelarii oraz naszej witryny.

Nieodpłatna pomoc prawna

Klienci Kancelarii Adwokackiej Adwokat Damian Murdza w Rzeszowie mogą uzyskać od adwokata darmową pomoc prawną, w tym z zakresu prawa karnego. Więcej informacji w zakładce Bezpłatne porady prawne.

Porady Prawne Online

Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza w Rzeszowie udziela porad prawnych online, w tym z zakresu prawa karnego. Więcej informacji mogą Państwo znaleźć w zakładce Porady Prawne Online.

Stan prawny na dzień 22 kwietnia 2022 r.