Stalking

Stal­king, czy­li prze­stęp­stwo upo­rczy­we­go nęka­nia — prze­stęp­stwo, któ­re­go ofia­rą może być każ­dy z nas.

Stalking — definicja przestępstwa

Zgod­nie z pol­skim pra­wem kar­nym, stal­king jest prze­stęp­stwem pole­ga­ją­cym na upo­rczy­wym nęka­niu innej oso­by. Nale­ży jed­nak zwró­cić uwa­gę, że powyż­sze nęka­nie musi wzbu­dzić u oso­by nęka­nej lub u oso­by jej naj­bliż­szej uza­sad­nio­ne oko­licz­no­ścia­mi poczu­cie zagro­że­nia, poni­że­nia lub udrę­cze­nia. Do prze­stęp­stwa stal­kin­gu docho­dzi rów­nież, gdy upo­rczy­we nęka­nie istot­nie naru­sza pry­wat­ność pokrzywdzonego.

Stalking w orzecznictwie Sądu Najwyższego

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., sygn. akt III KK 417/13

Dodać tyl­ko moż­na uzu­peł­nia­ją­co, że w świe­tle obo­wią­zu­ją­cej regu­la­cji, by zacho­wa­nie mogło być uzna­ne za stal­king, nęka­nie przez spraw­cę musi być upo­rczy­we, a zatem pole­gać na nie­ustan­nym oraz istot­nym naru­sza­niu pry­wat­no­ści innej oso­by oraz na wzbu­dze­niu w pokrzyw­dzo­nym uza­sad­nio­ne­go oko­licz­no­ścia­mi poczu­cia zagro­że­nia. Usta­wo­daw­ca nie wyma­ga przy tym, aby zacho­wa­nie stal­ke­ra nio­sło ze sobą ele­ment agre­sji. Nad­to praw­nie irre­le­want­ne jest w kon­tek­ście stro­ny pod­mio­to­wej tego prze­stęp­stwa czy czyn spraw­cy powo­do­wa­ny jest żywio­nym do pokrzyw­dzo­ne­go uczu­ciem miło­ści, nie­na­wi­ści, chę­cią doku­cze­nia mu, zło­śli­wo­ścią czy chę­cią zemsty (zob. M. Budyn-Kulik Kodeks kar­ny. Komen­tarz do zmian wpro­wa­dzo­nych usta­wą z dnia 25 lute­go 2011 r. o zmia­nie usta­wy — Kodeks kar­ny Dz.U. z 2011 r. Nr 72, poz. 381, publ. LEX/el., 2011 nr 111327).Co do zarzu­tu naru­sze­nia art. 190 § 1 KK, to jak słusz­nie zauwa­żył Sąd Okrę­go­wy dla bytu tego prze­stęp­stwa nie ma zna­cze­nia czy spraw­ca ma zamiar wyko­nać swo­je groź­by. Decy­du­ją­ce jest tu subiek­tyw­ne odczu­cie zagro­żo­ne­go, któ­re musi być oce­nia­ne w spo­sób zobiek­ty­wi­zo­wa­ny i wła­śnie w tym uję­ciu Sądy obu instan­cji oce­ni­ły inkry­mi­no­wa­ne zacho­wa­nie E. G. (s. 9 uzasadnienia).

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2016 r., sygn. akt IV KK 196/15

Oczy­wi­ście błęd­ny, w świe­tle tre­ści art. 190a § 1 KK w zw. z art. 115 § 11 KK, jest pogląd, zgod­nie z któ­rym oce­na upo­rczy­wo­ści dzia­ła­nia spraw­cy powin­na być odno­szo­na oddziel­nie do każ­dej z osób pokrzyw­dzo­nych (s. 3 uza­sad­nie­nia Sądu ad quem), mimo że pomię­dzy nimi zacho­dzi­ły rela­cje, o któ­rych mowa w art. 115 § 11 KK, sko­ro w art. 190a § 1 KK, w zakre­sie redak­cji zna­mion przed­mio­tu czyn­no­ści wyko­naw­czej, uży­to alter­na­ty­wy łącz­nej: „Kto przez (…) nęka­nie innej oso­by lub oso­by jej naj­bliż­szej (podkr. — SN). Ten błąd w wykład­ni art. 190a § 1 KK w odnie­sie­niu do cechy zna­mie­nia przed­mio­tu zama­chu, dopro­wa­dził do bez­pod­staw­ne­go „roz­bi­cia” czy­nu zabro­nio­ne­go doko­na­ne­go przez oskar­żo­ne­go na sze­reg czy­nów sto­sow­nie do ilo­ści osób pokrzyw­dzo­nych, co spo­wo­do­wa­ło zde­kom­ple­to­wa­nie zna­mion występ­ku tzw. stal­kin­gu (przez stwier­dze­nie bra­ku prze­słan­ki upo­rczy­wo­ści — zob. s. 5 in princ. uza­sad­nie­nia Sądu odwoławczego).Wadliwie Sąd odwo­ław­czy zin­ter­pre­to­wał tak­że zna­mię „istot­no­ści” naru­sze­nia pra­wa do pry­wat­no­ści. Stwier­dził, że „utrwa­la­nie czyn­no­ści dnia codzien­ne­go, wyko­ny­wa­nych na zewnątrz budyn­ku miesz­kal­ne­go (…) o ile nie­wąt­pli­wie sta­no­wi­ło naru­sze­nie pry­wat­no­ści pokrzyw­dzo­nych, to jed­nak z uwa­gi na ich neu­tral­ny cha­rak­ter, nie­roz­pow­szech­nia­nie przez oskar­żo­ne­go utrwa­lo­nych mate­ria­łów (…) oraz wza­jem­ność zacho­wa­nia pokrzyw­dzo­nych (…) naru­sze­nie pry­wat­no­ści pokrzyw­dzo­nych nie może być postrze­ga­ne jako istot­ne” (s. 5 uza­sad­nie­nia Sądu ad quem).Dostrzegalne są trud­no­ści w zde­fi­nio­wa­niu poję­cia „pra­wo do pry­wat­no­ści”, jed­nak war­to tu odwo­łać się do powo­ły­wa­nej w piśmien­nic­twie rezo­lu­cji Zgro­ma­dze­nia Par­la­men­tar­ne­go Rady Euro­py nr 42 z 1970 r., gdzie uzna­no, że „pra­wo do pry­wat­no­ści wyra­ża się przede wszyst­kim w pra­wie do pro­wa­dze­nia wła­sne­go życia z mini­mum inge­ren­cji. Obej­mu­je pry­wat­ne, rodzin­ne i domo­we życie, fizycz­ną i psy­chicz­ną inte­gral­ność, honor i repu­ta­cję, pra­wo do tego, aby nie być przed­sta­wia­nym w fał­szy­wym świe­tle, do nie­ujaw­nia­nia zarów­no fak­tów obo­jęt­nych (podkr. — SN), jak i kło­po­tli­wych, do zaka­zu publi­ka­cji bez zgo­dy wła­snej wypo­wie­dzi i wize­run­ku, ochro­nę przed ujaw­nia­niem infor­ma­cji prze­ka­za­nych lub otrzy­ma­nych w warun­kach pouf­no­ści” (cyt. za: N. Kłą­czyń­ska, w: Komen­tarz do art. 190a Kodek­su kar­ne­go, w: Kodeks kar­ny. Część szcze­gól­na. Komen­tarz, red. J. Gie­zek, teza 9).I rze­czy­wi­ście, pra­wo do pry­wat­no­ści wyra­ża się tak­że w wol­no­ści od inge­ren­cji w życie pry­wat­ne, rodzin­ne i domo­we, i to nie­za­leż­nie do tego, czy doty­czy fak­tów obo­jęt­nych czy kło­po­tli­wych. Nale­ży zatem stwier­dzić, że naru­sze­nie pry­wat­no­ści nastę­pu­je z momen­tem okre­ślo­ne­go dzia­ła­nia spraw­cy, wkra­cza­ją­ce­go w sfe­rę życia pry­wat­ne­go pokrzyw­dzo­ne­go, np. poprzez nagra­nia lub foto­gra­fo­wa­nie. O istot­no­ści naru­sze­nia pra­wa do pry­wat­no­ści nie decy­du­je sama treść mate­ria­łów powsta­ła w wyni­ku nie­upraw­nio­ne­go wkro­cze­nia w sfe­rę pry­wat­no­ści pokrzyw­dzo­ne­go, ale przede wszyst­kim to, w jaki spo­sób do naru­sze­nia doszło i ewen­tu­al­nie jak czę­sto docho­dzi­ło do tych naru­szeń. W tym dru­gim aspek­cie uwi­dacz­nia się iunc­tim mię­dzy zna­mie­niem upo­rczy­wo­ści nęka­nia a zna­mie­niem istot­no­ści naru­sze­nia pra­wa do pry­wat­no­ści. Trud­no bowiem wyobra­zić sobie sytu­ację, w któ­rej upo­rczy­we nęka­nie pokrzyw­dzo­ne­go łączą­ce się z naru­sze­niem pry­wat­no­ści, nie sta­no­wi­ło­by istot­ne­go naru­sze­nia tego pra­wa. Wobec wyra­ża­ne­go ponad­to w piśmien­nic­twie poglą­du, zgod­nie z któ­rym „pry­wat­ność sama w sobie, nie­za­leż­nie od kon­kret­nej naru­szo­nej jej sfe­ry, jest dobrem na tyle istot­nym, że każ­de jej naru­sze­nie jest istot­ne” (M. Mozga­wa, Komen­tarz do art. 190a Kodek­su kar­ne­go, w: Kodeks kar­ny. Komen­tarz, red. M. Mozga­wa, teza 7) nie jest bez­pod­staw­ne prze­ko­na­nie o tym, że zna­mię „istot­no­ści” sta­no­wi super­flu­um usta­wo­we, co przy posza­no­wa­niu zaka­zu wykład­ni per non est pro­wa­dzi do wnio­sku, że zawę­że­nie zakre­su kry­mi­na­li­za­cji przez waru­nek speł­nie­nia tej prze­słan­ki kore­spon­du­je z wymo­giem co do usta­le­nia stop­nia inten­syw­no­ści zacho­wa­nia sprawcy.

Wbrew temu, co wska­zu­je Sąd odwo­ław­czy, nie­istot­ne dla zna­mie­nia istot­no­ści naru­sze­nia pra­wa do pry­wat­no­ści było to, że oskar­żo­ny nie roz­po­wszech­nił utrwa­lo­nych mate­ria­łów. To, czy i ewen­tu­al­nie, w jaki spo­sób spraw­ca roz­po­rzą­dził uzy­ska­ny­mi nagra­nia­mi lub zdję­cia­mi, ma zna­cze­nie dla oce­ny stop­nia spo­łecz­nej szko­dli­wo­ści czy­nu, nie może nato­miast rzu­to­wać na kwe­stię wypeł­nie­nia zna­mion prze­stęp­stwa z art. 190a § 1 KK.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2020 r., sygn. akt III KK 266/20

Abs­tra­hu­jąc od bra­ku w tym wzglę­dzie kon­se­kwen­cji po stro­nie Sądu Okrę­go­we­go istot­ne, a zara­zem deter­mi­nu­ją­ce wręcz wadli­wość tego klu­czo­we­go sta­no­wi­ska, jest zanie­cha­nie dostrze­że­nia przez ten Sąd, że do zna­mion czy­nu z § 1 art. 190a KK nie nale­ży cel dzia­ła­nia spraw­cy, to jest, nie uwzględ­nie­nie , że stro­na pod­mio­to­wa tego typu prze­stęp­stwa nie ma cha­rak­te­ru kie­run­ko­we­go. Panu­je w piśmien­nic­twie co do tego jed­no­li­tość poglą­dów. Stwier­dza się wręcz, że moty­wa­cja spraw­cy jest irre­le­want­na z punk­tu widze­nia zna­mion tego czy­nu (por. J. Gie­zek (red.), Kodeks kar­ny. Część szcze­gól­na. Komen­tarz-Lex do art. 190a KK.- teza 12). Autor ten zauwa­ża, iż „motyw dzia­ła­nia spraw­cy nie musi więc być spo­łecz­nie nagan­ny, popeł­nić ten czyn może tak­że ten, kto powo­do­wa­ny jest tęsk­no­tą za pokrzyw­dzo­nym”. Podob­ny pogląd jest tak­że wyra­żo­ny w Komen­ta­rzu do art. 117- 211a – Kodek­su Kar­ne­go — Lexa pod red. W. Wró­bla i A. Zol­la, gdzie wska­zu­je się , że „nie są istot­ne moty­wy dzia­ła­nia spraw­cy. Wcho­dzi w grę dzia­ła­nie w celu doku­cze­nia innej oso­bie, ale moty­wem zacho­wa­nia może być tak­że miłość do dru­giej oso­by i chęć jej ado­ro­wa­nia”. Tak samo M. Budyn – Kulik wyra­ża prze­ko­na­nie, że „praw­nie irre­le­want­ne jest w kon­tek­ście stro­ny pod­mio­to­wej tego prze­stęp­stwa, czy czyn spraw­cy powo­do­wa­ny jest żywio­nym do pokrzyw­dzo­ne­go uczu­ciem miło­ści, nie­na­wi­ści, chę­cią doku­cze­nia mu, zło­śli­wo­ścią czy chę­cią zemsty” (Komen­tarz do zmian wpro­wa­dzo­nych usta­wa z dnia 25 lute­go 2011 r. o zmia­nie usta­wy – Kodeks kar­ny- Dz.U. z 2011 r. Nr 72, poz. 381, publ. LEX/el., 2011 nr 111327; por. tak­że: A. Malic­ka – Ochte­ra, „Stal­king z per­spek­ty­wy spraw­cy i ofia­ry”, NKPK 2020/55/105–116). Podob­ne sta­no­wi­sko, któ­re skład orze­ka­ją­cy w niniej­szej spra­wie w peł­ni apro­bu­je, wyra­ził tak­że Sąd Naj­wyż­szy w posta­no­wie­niu z dnia 12 grud­nia 2013 r., III KK 417/13.

Stalking — odpowiedzialność karna

Spraw­ca prze­stęp­stwa stal­kin­gu, zgod­nie z pra­wem kar­nym, pod­le­ga karze pozba­wie­nia wol­no­ści od 6 mie­się­cy do 8 lat.

Nato­miast, gdy oso­ba pokrzyw­dzo­na w wyni­ku prze­stęp­stwa stal­kin­gu tar­gnę­ła się na wła­sne życie, to wów­czas spraw­ca prze­stęp­stwa stal­kin­gu pod­le­ga karze pozba­wie­nia wol­no­ści od 2 lat do 12 lat.

Ściganie przestępstwa stalkingu

Ści­ga­nie prze­stęp­stwa stal­kin­gu odby­wa się wyłącz­nie na wnio­sek pokrzywdzonego.

Pomoc Prawna Online

Kan­ce­la­ria Adwo­kac­ka Adwo­kat Damian Mur­dza z sie­dzi­bą w Rze­szo­wie ofe­ru­je Pań­stwu moż­li­wość uzy­ska­nia pomo­cy praw­nej, w tym z zakre­su pra­wa kar­ne­go za pośred­nic­twem Internetu.

Wię­cej infor­ma­cji uzy­ska­ją Pań­stwo w zakład­ce Pora­dy Praw­ne Onli­ne.

Usługi Kancelarii Adwokackiej z zakresu prawa karnego

Kan­ce­la­ria Adwo­kac­ka Adwo­kat Damian Mur­dza w Rze­szo­wie zapew­nia pomoc praw­ną Klien­tom w spra­wach doty­czą­cych pra­wa kar­ne­go (spraw kar­nych), w tym doty­czą­cych prze­stęp­stwa stal­kin­gu.

Wię­cej infor­ma­cji mogą Pań­stwo uzy­skać uma­wia­jąc się z adwo­ka­tem na ter­min spotkania.

Zachę­ca­my rów­nież do odwie­dza­nia fan page‑u Kan­ce­la­rii oraz naszej witry­ny.

^{Stan praw­ny na dzień 16 sierp­nia 2021 r.}