Odszkodowanie i zadośćuczynienie dla poszkodowanego w wypadku samochodowym

Odpowiedzialność cywilna za spowodowanie wypadku samochodowego (komunikacyjnego)

Zgodnie z prawem cywilnym samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tegoż środka komunikacji, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Należy również pamiętać o tym, że w przypadku, gdy posiadacz samoistny oddał powyższy środek komunikacji w posiadanie zależne, to odpowiedzialność ponosi również posiadacz zależny. W przypadku jednak zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód (odszkodowanie) tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.

Odszkodowanie
Odszkodowanie

Podsumowując powyższy akapit należy stwierdzić, że osoba poszkodowana w większości przypadków będzie mogła dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia od sprawcy wypadku komunikacyjnego. W praktyce więc osobą odpowiedzialną za szkodę i krzywdę osób poszkodowanych będzie kierowca pojazdu, który został uznany przez sąd winnym popełnienia przestępstwa lub wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji

Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

Zgodnie z art. 23 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym funduszu gwarancyjnym i polskim biurze ubezpieczycieli komunikacyjnych posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu. Tak więc z zasady osoba poszkodowana będzie mogła dochodzić swoje roszczenia o odszkodowanie lub zadośćuczynienie nie od samego sprawcy wypadku, ale od zakładu ubezpieczeniowego, w którym pojazd kierowany przez sprawcę wypadku był ubezpieczony.

Odszkodowanie

Osobie poszkodowanej przysługuje odszkodowanie z tytułu szkody poniesionej na skutek wypadku komunikacyjnego. Poszkodowany z tytułu odszkodowania za poniesioną szkodę będzie mógł zatem dochodzić np. zwrotu kosztu naprawy pojazdu. Osoba poszkodowana może również dochodzić odszkodowania z tytułu kosztów poniesionych na leczenie, które poszkodowany musiał odbyć w związku z wypadkiem komunikacyjnym. Poszkodowany może również żądać od zakładu ubezpieczeniowego, żeby ten z góry wyłożył sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Kodeks cywilny przewiduje również, że jeśli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, to poszkodowany może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Osoba poszkodowana może również dochodzić przed sądem od ubezpieczyciela renty tymczasowej, jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić.

Zadośćuczynienie

Zgodnie z art. 445 kc, w przypadku ustalenia szkody na osobie sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zadośćuczynienie i krzywda w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego

O zadośćuczynieniu za poniesioną krzywdę wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy. Dla przykładu można wskazać następujące orzeczenia Sądu Najwyższego:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2018 r., sygn. akt V CSK 344/17

Zadośćuczynienie przewidziane w art. 445 § 1 KC pełni funkcję kompensacyjną, przyznana suma pieniężna ma stanowić, bowiem przybliżony ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej. Funkcja kompensacyjna przesądza o tym, że powinno mieć ono charakter całościowy, obejmować wszystkie cierpienia psychiczne i fizyczne, doznane jak i te, których wstąpienie w przeszłości jest spodziewane, nie może być ono, zatem symboliczne, a jego wysokość musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną adekwatną do warunków gospodarki rynkowej (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2015 r. V CSK 730/14; z dnia 22 stycznia 2014 r. III CSK 98/13; z dnia 28 października 2015 r. II CSK 787/14; 30 stycznia 2014 r. III CSK 69/13; z dnia 12 lipca 2012 r. I CSK 74/12 – nie publ.). Za nadaniem prymatu funkcji kompensacyjnej przemawia także charakter dobra chronionego w przepisach dotyczących zadośćuczynienia. Zdrowie jest, bowiem dobrem szczególnie cennym i zasądzanie niskich kwot tytułem zadośćuczynienia w przypadkach ciężkiego uszkodzenia ciała lub/i rozstroju zdrowia prowadzi do niepożądanej jego deprecjacji. Jednak trafnie zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 stycznia 2010 r., I CSK 244/09 (nie publ.) dążenie do tego, by kwoty zadośćuczynienia były utrzymane w „rozsądnych granicach” nie może prowadzić do podważenia jego kompensacyjnej funkcji. Rozsądne granice mogą być przy tym uznane za istniejące, jeżeli zostanie wykazane, że w podobnych wypadkach jak rozpatrywany ukształtowała się linia orzecznicza wskazująca na pewien, podobny poziom, do jakiego żądanie takie jest uwzględniane.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2017 r., sygn. akt IV CSK 8/17

Reasumując, wysokość przyznanej sumy powinna być tak ukształtowana, aby z jednej strony stanowiła odzwierciedlenie doznanego uszczerbku, zaś z drugiej, mimo niepełnej kompensacji z uwagi na brak możliwości przywrócenia do stanu poprzedniego, była zauważalna i przynosiła poszkodowanemu satysfakcję. Jeśli w przekonaniu poszkodowanego wysokość przyznanej mu tytułem zadośćuczynienia sumy pieniężnej będzie satysfakcjonująca to należy stwierdzić, że zastosowany środek spełnił także przypisywaną mu funkcję kompensacyjną.
Podstawowym kryterium określającym wysokość należnego zadośćuczynienia jest rozmiar doznanej krzywdy tj. rodzaj, charakter, długotrwałość cierpień fizycznych, ich intensywność i nieodwracalność ich skutków. Ocenie podlegają również cierpienia psychiczne związane zarówno z ich przebiegiem, jak i w razie ich nieodwracalności ze skutkami, jakie wywołują w sferze życia prywatnego i zawodowego. Rozgraniczać należy te sytuacje, w których doznane urazy zostały wyleczone i nie będą miały dalszych skutków i wpływu ma życie poszkodowanego w przyszłości od tych, w których urazy będą powodowały dalsze cierpienia i krzywdę oraz będą rzutowały na poziom życia i jego jakość. Zadośćuczynienie za krzywdę jest świadczeniem przyznawanym jednorazowo, ma charakter całościowy i stanowi rekompensatę za wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne zarówno te, których poszkodowany już doznał, jak i te które w związku z doznanym uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, zapewne wystąpią u niego w przyszłości. W tych drugich sytuacjach, a taka zachodzi w sprawie, analiza skutków musi być szczególnie wnikliwa, skoro poszkodowany będzie mógł w przyszłości się ubiegać o zadośćuczynienie tylko w zakresie takich następstw czynu niedozwolonego, które w dacie orzekania były nieprzewidywalne. Poza okolicznościami wskazanymi wyżej na rozmiar zadośćuczynienia ma także wpływ wiek poszkodowanego, utrata szans na normalne życie, rozwój zainteresowań i zamierzonych celów, poczucie bezradności, utrata zdolności do pracy (wyroki z dnia 28 stycznia 2010 r., I CSK 244/09, nie pub., z dnia 6 lipca 2012 r., V CSK 332/11, z dnia 30 stycznia 2014 r., III CSK 69/13, z dnia 9 września 2015 r., IV CSK 624/14).

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2018 r., sygn. akt II CSK 170/18

Zawarte w art. 445 § 1 w zw. z art. 444 § 1 KC pojęcia: krzywdy, odpowiedniej sumy, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia są jednolicie rozumiane w nauce prawa oraz w orzecznictwie, w którym wypracowano także kryteria wpływające na zakres krzywdy i rozmiar przyznawanego zadośćuczynienia jako formy jej rekompensowania (por. tylko przykładowo wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2007 r., V CSK 245/07, OSNC-ZD 2008/4/95, z dnia 26 marca 2015 r., V CSK 317/14, niepubl.). Ocena zakresu zindywidualizowanej krzywdy konkretnej osoby i adekwatnego do niej zadośćuczynienia, jest dokonywana przez sądy stosownie do okoliczności każdego, odrębnie rozpatrywanego przypadku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 99/05, OSP 2009, z. 4, poz. 40). Procentowo określony uszczerbek służy tylko jako pomocniczy środek ustalania rozmiaru odpowiedniego zadośćuczynienia. Należne poszkodowanemu (pokrzywdzonemu czynem niedozwolonym) zadośćuczynienie nie może być mechanicznie mierzone przy zastosowaniu stwierdzonego procentu uszczerbku na zdrowiu (por.wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r., I PK 47/05, Monitor Prawa Pracy 2006, nr 4, s. 208).

Podsumowanie orzecznictwa Sądu Najwyższego

Podsumowując należy stwierdzić, że zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny za doznaną krzywdę. Na wysokość doznanej krzywdy będą miały wpływ w szczególności:

  • cierpienia fizyczne;
  • cierpienia psychiczne;
  • wiek poszkodowanego;
  • utrata szans na normalne życie;
  • utrata szans na rozwój zainteresowań;
  • utrata szans na realizację zamierzonych celów;
  • poczucie bezradności;
  • utrata zdolności do pracy.

Postępowanie w sprawie o odszkodowanie lub zadośćuczynienie

Poszkodowany, aby uzyskać odszkodowanie lub zadośćuczynienie powinien zgłosić okoliczność poniesienia szkody lub krzywdy u ubezpieczyciela sprawcy wypadku. W zgłoszeniu warto podać kwotę jaką żądamy od ubezpieczyciela tytułem odszkodowania lub zadośćuczynienia. W przypadku decyzji odmownej wypłaty całości lub części dochodzonej kwoty tytułem odszkodowania lub zadośćuczynienia, poszkodowanemu przysługuje prawo dochodzenia swych roszczeń na drodze sądowej.

Przedawnienie roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie

Przedawnienie roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie zostało uregulowane przepisem art. 4421 kc. Zgodnie z tym przepisem, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeżeli jednak szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, to roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W przypadku, gdy wyrządzono szkodę na osobie, to przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.

Usługi Kancelarii Adwokackiej w sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie dla poszkodowanego w wypadku samochodowego (komunikacyjnego)

Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza z siedzibą w Rzeszowie reprezentuje swoich klientów w sprawach cywilnych, w tym w sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie dla osoby poszkodowanej w wypadku samochodowego (komunikacyjnego), zarówno w postępowaniu sądowym, jak i również w postępowaniu przed ubezpieczycielem (w tzw. postępowaniu likwidacyjnym) oraz w postępowaniu karanym.

Bezpłatne porady prawne

Klienci Kancelarii Adwokackiej mogą uzyskać od adwokata bezpłatną pomoc prawną z zakresu dochodzenia od ubezpieczyciela odszkodowania lub zadośćuczynienia. Więcej informacji w zakładce Bezpłatne porady prawne oraz witrynie Kancelarii.

Stan prawny na dzień 21 stycznia 2021 r.