Alimenty – obowiązek alimentacyjny rodziców

Obowiązek alimentacyjny, czyli alimenty – pojęcie

Alimenty na rzecz dzieci

Rodzice są zobowiązani do alimentacji dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Prawo rodzinne nie przewiduje tutaj górnej granicy wieku dziecka uprawnionego do otrzymywania alimentów od swoich rodziców. Należy zatem stwierdzić, że rodzice są zobowiązani do uiszczania alimentów również na rzecz pełnoletnich dzieci.

Zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego

Rodzic, aby uchylić się od obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka musi wykazać, że jest ono w stanie samodzielnie się utrzymać, czyli pracuje lub może podjąć pracę, dzięki której otrzymuje niezbędne środki do samodzielnego utrzymania się, lub posiada majątek, z którego dochody wystarczają na pokrycie kosztów jego wychowania i utrzymania. Ponadto, prawo rodzinne przewiduje, że rodzice mogą się uchylić od świadczeń alimentacyjnych względem pełnoletniego dziecka w przypadku, gdy są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Rodzice nie mogą jednak wymagać, aby dziecko automatycznie po ukończeniu 18 roku życia czy też zakończenia edukacji w szkole średnie podjęło się zarobkowej pracy.

Orzeczenia Sądu Najwyższego

III CKN 199/99

Powyższą tezę niejednokrotnie potwierdził Sąd Najwyższy, który m.in. w  wyroku z dnia 30 czerwca 1999 r., sygn. akt III CKN 199/99, stwierdził: „Skarżący ma niewątpliwie rację wywodząc, że obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka – stanowiący uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka” i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej – nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem i nie jest również związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez dziecko określonego stopnia podstawowego czy średniego wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, bowiem jest to, czy dziecko jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Przy orzekaniu o obowiązku alimentacyjnym rodziców wobec dziecka, które osiągnęło pełnoletność – jak wskazał na to Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 14 listopada 1997 r. III CKN 257/97 (OSNC 1998 z. 4, poz. 70) – należy brać pod uwagę, czy wykazuje ono chęć dalszej nauki oraz czy jego osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie nauki (por. także orzecznictwo Sądu Najwyższego powołane w uzasadnieniu tego orzeczenia, OSNC 1998 z. 4, poz. 70). W sytuacji, gdy pełnoletnie dziecko, mając wyuczony zawód, zamierza kontynuować naukę na wyższej uczelni prywatnej, z którą to nauką – obok kosztów utrzymania – łączy się czesne, trzeba także uwzględniać okoliczność, czy pozwala na to stopa życiowa rodziców”.

III CKN 1175/98

Z kolei w wyroku z dnia 11 marca 1999 r., sygn. akt III CKN 1175/98, Sąd Najwyższy stwierdził: „Skoro pozwany bezpośrednio po ukończeniu szkoły średniej kontynuuje naukę w obranym kierunku w szkole wyższej – co nie jest naganne, ale wprost przeciwnie, zasługuje na aprobatę – nie można wymagać, by jednocześnie pracował zarobkowo osiągając dochody wystarczające na jego utrzymanie„. Natomiast w wyroku z dnia 26 listopada 1998 r., sygn. akt I CKN 898/97, Sąd Najwyższy orzekł: „Wedle utrwalonego stanowiska judykatury (zob. wyrok SN z 14 listopada 1997 r., III CKN 257/97, i cyt. tam orzecznictwo, OSN 1998/4, poz. 70), aprobowanego w piśmiennictwie, osiągnięcie samodzielności przez dziecko, w rozumieniu art. 133 § 1 k.r.o., zakłada zdobycie przez nie odpowiadających jego uzdolnieniom i predyspozycjom kwalifikacji zawodowych. Rodzice winni zatem łożyć na utrzymanie i wykształcenia także pełnoletniego dziecka, zdobywającego kwalifikacje zawodowe, odpowiadające jego uzdolnieniom i predyspozycjom, np. uczącego się w szkole pomaturalnej lub studiującego na wyższej uczelni. Warunkiem jest tylko, by był to czas rzeczywistej nauki (zob. wyrok SN z 8 sierpnia 1980 r., III CRN 144/80, OSN 1981/1, poz. 20)„.

Alimenty – zakres świadczeń

Zakres świadczeń alimentacyjnych rodziców względem dziecka zależy tylko od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od możliwości zarobkowych i majątkowych jego rodziców. Przy określaniu wysokości rat alimentacyjnych bierze się zatem pod uwagę nie tylko to ile i czy w ogóle rodzice zarabiają, ale również to, ile przy ich wykształceniu oraz panującym warunkom na rynku pracy mogą zarabiać.

Jakie świadczenia nie wpływają na alimenty?

W tym miejscu należy jednak zaznaczyć, że zgodnie z prawem rodzinnym na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają:

1. Świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2016 r. poz. 169 i 195), podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji.
2. Świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
3. Świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. poz. 195).
4. Świadczenia rodzinne, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114, z późn. zm.).

Należy zatem stwierdzić, że na zakres świadczeń alimentacyjnych nie mają wpływu pieniądze z programu 500+.

Wychowanie dziecka a alimenty

Wykonanie obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać może również polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego dziecka. W takim przypadku świadczenie alimentacyjne innych zobowiązanych (np. drugiego rodzica) może polegać na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania dziecka.

Przedawnienie i wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

Roszczenia o świadczenia alimentacyjna przedawniają z upływem trzech lat. Obowiązek alimentacyjny wygasa z chwilą śmierci zobowiązanego rodzica.

Alimenty – usługi Kancelarii Adwokackiej z zakresu spraw alimentacyjnych

Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza z siedzibą w Rzeszowie reprezentuje swoich klientów w sprawach rodzinnych, w tym w sprawach alimentacyjnych. 

Bezpłatne porady prawne

Klienci Kancelarii Adwokackiej mogą uzyskać od adwokata bezpłatną pomoc prawną z zakresu alimentów. Więcej informacji w zakładce Bezpłatne porady prawne, a także w witrynie Kancelarii..

Porady Prawne Online

Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza w Rzeszowie udziela porad prawnych online, w tym porad prawnych z zakresu prawa rodzinnego. Więcej informacji mogą Państwo znaleźć w zakładce Porady Prawne Online.

Stan prawny na dzień 20.01.2021 r.