Grupowe zwolnienia z pracy – podstawowe prawa każdego pracownika

Grupowe zwolnienia – definicja

Przez grupowe zwolnienia należy rozumieć sytuację, w której pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników rozwiązuje stosunki pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron. Jednocześnie rozwiązanie stosunku pracy z pracownikami w okresie nieprzekraczającym 30 dni musi obejmować co najmniej:

  1. 10 pracowników – w przypadku, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników.
  2. 10% pracowników – w przypadku, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników.
  3. 30 pracowników – w przypadku, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

Należy jednak pamiętać, że powyższe liczby odnoszące się do pracowników, obejmują pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników.

Dopuszczalność wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi

Wyłączenie zastosowanie przepisów kodeksu pracy

Przy wypowiadaniu pracownikom stosunków pracy w ramach grupowych zwolnień nie stosuje się art. 38 i 41 kodeksu pracy oraz przepisów odrębnych dotyczących szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy

Wyłączenie zastosowania art. 38 kodeksu pracy

Zgodnie z art. 38 kodeksu pracy, pracodawca o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy. Zakładowy związek zawodowy reprezentujący pracownika, w przypadku uznania wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi za nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie pracodawcy umotywowane zastrzeżenia.

Pracodawca, na podstawie art. 38 kodeksu pracy, dopiero po zapoznaniu się ze stanowiskiem związku zawodowego albo po nie zajęciu przez związek zawodowy stanowiska w w/w terminie, podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę.

Wyłączenie zastosowania art. 41 kodeksu pracy

Zgodnie z art. 41 kodeksu pracy, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Zastosowanie art. 38 kodeksu pracy, art. 41 kodeksu pracy oraz przepisów odrębnych dotyczących szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy

Ustawodawca przewidział następujące sytuacje, gdy przepis art. 38 kodeksu pracy, przepis art. 41 kodeksu pracy oraz przepisy dotyczące szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy mają zastosowanie:

  1. W przypadku nie zawarcia porozumienia pracodawcy ze związkami zawodowymi ma zastosowanie art. 38 kodeksu pracy przy wypowiadaniu pracownikom stosunkom pracy oraz warunków pracy i płacy.
  2. Wypowiedzenie pracownikom stosunków pracy w sytuacjach przez pracodawcę, o których mowa w art. 41 kodeksu pracy, jest dopuszczalne w czasie urlopu trwającego co najmniej 3 miesiące, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli upłynął już okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
  3. Wypowiedzenie pracownikom warunków pracy i płacy w sytuacjach przez pracodawcę, o których mowa w art. 41 kodeksu pracy, jest dopuszczalne niezależnie od okresu trwania urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy.
  4. W okresie objęcia szczególną ochroną przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy pracodawca może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownikowi:
    • któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, pracownicy w ciąży, pracownikowi w okresie urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego,
    • będącemu członkiem rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego,
    • będącemu członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej,
    • będącemu członkiem zakładowej organizacji związkowej, upoważnionemu do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,
    • będącemu członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego lub europejskiej rady zakładowej,
    • będącemu członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub przedstawicielem pracowników w spółce europejskiej,
    • będącemu członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub przedstawicielem pracowników w spółdzielni europejskiej,
    • będącemu członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego, zespołu przedstawicielskiego albo przedstawicielem pracowników w radzie nadzorczej spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznego spółek,
    • będącemu społecznym inspektorem pracy,
    • powołanemu do odbycia czynnej służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej albo przeszkolenia wojskowego,
    • będącemu członkiem rady pracowników lub określonym w porozumieniu, o którym mowa w art. 24 ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz.U. poz. 550, z 2008 r. poz. 584 oraz z 2009 r. poz. 805), przedstawicielem pracowników uprawnionym do uzyskiwania od pracodawcy informacji i prowadzenia z nim konsultacji.
  5. W przypadku, gdy wypowiedzenie warunków pracy i płacy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikom, o których mowa w pkt 4, przysługuje, do końca okresu, w którym korzystaliby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, dodatek wyrównawczy obliczony według zasad wynikających z kodeksu pracy.

Terminy wypowiedzenia umowy o pracę

Pracodawca może wypowiedzieć pracownikowi stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia nie wcześniej niż po dokonaniu przez pracodawcę zawiadomienia przez pracodawcę właściwego powiatowego urzędu pracy o zawarciu porozumienia w sprawie zwolnień grupowych lub zawiadomienia o spełnieniu ustawowych obowiązków w przypadku niezawarcia porozumienia.

W sytuacji, gdy pracodawca nie ma w/w obowiązku poinformowania właściwego powiatowego urzędu pracy, to pracodawca może wypowiedzieć pracownikowi stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia nie wcześniej niż po zawarciu porozumienia w sprawie zwolnień grupowych lub po spełnieniu ustawowych obowiązków w przypadku niezawarcia porozumienia.

Terminy rozwiązania umowy o pracę

Pracodawca może rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę w ramach grupowego zwolnienia nie wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia zawiadomienia przez pracodawcę zawiadomienia przez pracodawcę właściwego powiatowego urzędu pracy o zawarciu porozumienia w sprawie zwolnień grupowych lub zawiadomienia o spełnieniu ustawowych obowiązków w przypadku niezawarcia porozumienia.

W sytuacji, gdy pracodawca nie ma w/w obowiązku poinformowania właściwego powiatowego urzędu pracy, to pracodawca może rozwiązać z pracownikiem stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia nie wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia zawiadomienia przez pracodawcę zawiadomienia przez pracodawcę właściwego powiatowego urzędu pracy o zawarciu porozumienia w sprawie zwolnień grupowych lub zawiadomienia o spełnieniu ustawowych obowiązków w przypadku niezawarcia porozumienia.

Odprawa pieniężna dla pracownika zwolnionego w ramach grupowego zwolnienia

Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę w ramach grupowego zwolnienia przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

  • jednomiesięcznego wynagrodzenia – jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
  • dwumiesięcznego wynagrodzenia – jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
  • trzymiesięcznego wynagrodzenia – jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Należy jednak pamiętać, że odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Wysokość odprawy pieniężnej nie może jednak przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Ponadto, trzeba pamiętać, że przy ustalaniu okresu zatrudnienia, o którym mowa w ust. 1 stosuje się odpowiednio przepis art. 36 § 11 kodeksu pracy.

Ponowne zatrudnienie pracownika

Pracodawca w przypadku ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej pracodawca powinien zatrudnić pracownika, z którym rozwiązał stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia, jeżeli zwolniony pracownik zgłosi zamiar podjęcia zatrudnienia u tego pracodawcy w ciągu roku od dnia rozwiązania z nim stosunku prac. Pracodawca ma obowiązek przyjąć takiego pracownika ponownie do pracy w okresie 15 miesięcy od dnia rozwiązania umowy o pracę z tym pracownikiem w ramach grupowego zwolnienia.

Odpowiednie stosowanie kodeksu pracy

Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników stanowi, że przy rozwiązywaniu z pracownikami stosunków pracy w ramach grupowego zwolnienia z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy stosuje się przepisy art. 411 § 1, art. 177 § 4 i 5, art. 1868 i art. 196 pkt 2 kodeksu pracy, a także odrębne przepisy regulujące rozwiązywanie z pracownikami stosunków pracy z takiego powodu.

Ponadto,  przy rozwiązywaniu stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w zakresie nieuregulowanym w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, a także przy rozpatrywaniu sporów związanych z naruszeniem przepisów powyższej ustawy stosuje się przepisy kodeksu pracy.

Porady Prawne Online

Kancelaria Adwokacka Adwokat Damian Murdza w Rzeszowie udziela porad prawnych online, w tym porad prawnych z zakresu prawa pracy. Więcej informacji mogą Państwo znaleźć w zakładce Porady Prawne Online.

Bezpłatne porady prawne

Klienci Kancelarii Adwokackiej Adwokat Damian Murdza w Rzeszowie mogą uzyskać od adwokata bezpłatną pomoc prawną z zakresu prawa pracy. Więcej informacji w zakładce Bezpłatne porady prawne.

Stan prawny na dzień 08.04.2020 r.